کفشک ترمز چیست و چه تفاوتی با لنت دیسکی دارد؟ بررسی صفر تا ۱۰۰

برخلاف کفش‌های ورزشی مخصوص دویدن، کفش‌های ترمز ماشین شما برای سریع‌تر رفتن نیستند؛ آن‌ها دقیقاً برای متوقف کردن خودرو طراحی شده‌اند! در واقع، کفشک ترمز (Brake Shoe) یکی از عناصر مهم در برخی سیستم‌های ترمز است و برخلاف تصور رایج، با لنت ترمز یکی نیست. اما اصلاً کفشک ترمز چیست و چه تفاوتی با لنت ترمز دیسکی دارد؟ هرچند ترمزهای دیسکی مدرن‌تر و رایج‌تر شده‌اند، سیستم ترمز کاسه‌ای و کفشک‌های آن هنوز هم به طور گسترده، به‌ویژه در چرخ‌های عقب بسیاری از خودروهای اقتصادی، استفاده می‌شوند. در ادامه این مقاله به اجزای ترمز کاسه‌ای، نحوه کارکرد کفشک ترمز، مزایا و معایب و انواع کفشک‌ها خواهیم پرداخت.

اجزای سیستم ترمز (ترمز کاسه ای)

• کاسه ترمز: قطعه‌ای دایره‌ای (معمولاً از چدن) که همراه چرخ می‌چرخد و سطح اصطکاکی برای لنت‌ها ایجاد می‌کند.
• طبق ترمز: صفحه‌ای که به سیستم تعلیق پیچ می‌شود و سایر اجزا روی آن نصب می‌شوند.
•  کفشک‌ها: قطعات فلزی هلالی که لنت‌ها روی آن قرار می‌گیرند و هنگام ترمز به سمت بیرون باز می‌شوند.
• لنت ترمز: ماده اصطکاکی روی کفشک‌ها که با تماس به کاسه، سرعت چرخ را کاهش می‌دهد.
•  سیلندر چرخ: نیروی هیدرولیکی را به کفشک‌ها منتقل می‌کند تا به کاسه بچسبند.
• فنر برگشت‌دهنده: کفشک‌ها را پس از رها شدن پدال ترمز به جای اولیه برمی‌گرداند.
• پیچ رگلاژ اتوماتیک و اهرم ترمز دستی: برای تنظیم فاصله کفشک‌ها و ارتباط با ترمز دستی است.
•  بوش‌ها و پین‌های محوری: کفشک‌ها به کمک پین‌ها روی طبق سوار می‌شن و بوش‌ها مانع سایش مستقیم می‌شن و حرکت روان رو تضمین می‌کنن.

کفشک ترمز چیست؟

کفشک ترمز یک قطعه فلزی خمیده و هلالی شکل است که در سیستم‌های ترمز کاسه‌ای به‌کار می‌رود. این قطعه، پایه‌ای برای نصب لنت ترمز محسوب می‌شود و معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شود. کفشک‌ها در داخل کاسه ترمز قرار می‌گیرند و به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که لنت‌ها روی سطح آن‌ها محکم نصب شوند.

نحوه عملکرد کفشک ترمز به چه صورت است؟

کفشک ترمز در سیستم کاسه‌ای همان نقش لنت ترمز در سیستم دیسکی را دارد و با ایجاد اصطکاک، سرعت چرخ را کاهش داده و خودرو را متوقف می‌کند. وقتی راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، فشار هیدرولیکی از سیلندر اصلی به سیلندر چرخ منتقل می‌شود. پیستون‌های سیلندر چرخ کفشک‌ها را به سمت بیرون هدایت می‌کنند تا لنت‌ها با دیواره کاسه تماس پیدا کرده و اصطکاک ایجاد شود. پس از رها کردن پدال، فنر برگشت‌دهنده کفشک‌ها را به جای اول برمی‌گرداند تا چرخ آزادانه بچرخد.

تفاوت لنت ترمز دیسکی و کفشک ترمز (لنت کاسه‌ای)

محل نصب:

کفشک ترمز در داخل کاسه و معمولاً در محور عقب خودرو قرار دارد و در بسیاری از خودروهای جدیدتر برای ترمز دستی نیز استفاده می‌شود. لنت ترمز داخل کالیپر و بیشتر در چرخ‌های جلو نصب می‌شود.

شکل و ساختار:

کفشک‌ها هلالی و فلزی هستند و سطح بیرونی‌شان با ماده اصطکاکی پوشیده شده است، در حالی که لنت‌های دیسکی تخت و صفحه‌ای‌اند و از فلز، سرامیک یا ترکیبات آلی ساخته می‌شوند.

نحوه عملکرد:

در ترمز کاسه‌ای، فشار هیدرولیکی سیلندر، کفشک‌ها را به سمت بیرون می‌برد تا لنت‌ها با کاسه تماس پیدا کنند و اصطکاک باعث توقف خودرو شود. در ترمز دیسکی، فشار هیدرولیک لنت‌ها را به دیسک می‌چسباند تا چرخش آن متوقف شود.

قدرت ترمزگیری:

کفشک‌ها به دلیل سطح تماس بیشتر، قدرت ترمزگیری بالایی دارند اما در ترمزگیری‌های مکرر داغ می‌شوند و کارایی آن کاهش می‌یابد. لنت‌های دیسکی به دلیل ساختاری که دارند کمتر داغ می‌شوند و در شرایط سخت عملکرد پایدارتر و بهتری ارائه می‌دهند.

طول عمر و نگهداری:

کفشک‌ها معمولاً عمر بیشتری دارند چون بار کمتری تحمل می‌کنند و در کاسه محافظت می‌شوند، اما تعویض و تنظیم آن‌ها زمان‌بر است. لنت‌های دیسکی سریع‌تر تعویض می‌شوند ولی هزینه بالاتری دارند.

کاربرد:

کفشک‌ها به دلیل دوام و هزینه کمتر، در خودروهای اقتصادی و وسایل سنگین مانند کامیون، اتوبوس و ماشین‌آلات صنعتی کاربرد دارند. لنت‌های دیسکی به دلیل قدرت و پایداری بیشتر، معمولاً در محور جلو خودروهای مدرن استفاده می‌شوند.

طول عمر کفشک ترمز و لنت کاسه‌ای چقدر است؟

طول عمر لنت کاسه‌ای معمولاً بیشتر از لنت ترمز دیسکی است، زیرا در بیشتر خودروها روی چرخ‌های عقب نصب می‌شود و فشار کمتری را تحمل می‌کند. علاوه بر این، طراحی بسته‌ی سیستم ترمز کاسه‌ای باعث می‌شود کفشک‌ها کمتر در معرض گرد و خاک، آب و زنگ‌زدگی قرار بگیرند و دیرتر دچار فرسودگی شوند. به همین دلیل، بسیاری از منابع اشاره می‌کنند که کفشک‌ها در شرایط عادی می‌توانند حتی تا دو برابر لنت‌های دیسکی دوام بیاورند.

کفشک ها برخلاف لنت ترمز دیسکی که بازه مشخصی برای عمر آن ذکر می‌شود (حدود ۲۵ تا ۷۰ هزار کیلومتر)، برای کفشک ترمز عدد ثابتی وجود ندارد. طول عمر واقعی آن به عواملی مثل سبک رانندگی، میزان استفاده از ترمز، کیفیت قطعه و شرایط کاری بستگی دارد. در استفاده‌ی عادی شهری و رانندگی معمولی، کفشک‌ها می‌توانند تا حدود ۸۰ هزار کیلومتر یا بیشتر عمر کنند، اما در شرایطی مانند رانندگی پرفشار، حمل بار سنگین یا ترمزهای مکرر، این میزان به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا خواهد کرد.

مزایا و معایب ترمز کاسه‌ای

ترمزهای کاسه‌ای بیشتر در محور عقب خودروها و ترمز دستی استفاده می‌شوند. این نوع ترمز به دلیل طراحی بسته، طول عمر بالایی دارد؛ زیرا کفشک‌ها درون کاسه محافظت می‌شوند و فشار کمتری را تحمل می‌کنند. از مزایای مهم آن می‌توان به قدرت ترمزگیری مناسب به دلیل سطح تماس زیاد، مقاومت در برابر گردوغبار و رطوبت، هزینه تولید و نگهداری پایین، و عملکرد بسیار خوب در خودروهای سنگین و کامیون‌ها اشاره کرد.
معایب سیستم ترمز کاسه ای

با این حال، ترمز کاسه‌ای معایبی هم دارد. این سیستم بیشتر محدود به محور عقب است و در محور جلو، ترمز دیسکی عملکرد بهتری نشان می‌دهد. یکی از مشکلات اصلی آن داغ شدن است؛ به همین دلیل در ترمزهای پیاپی سریع داغ می‌شود و کارایی آن کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، سرویس و تعویض آن زمان‌بر بوده و نیاز به تنظیم دقیق دارد. در شرایط رطوبت بالا یا استفاده مداوم، عملکرد آن افت می‌کند و احتمال لرزش یا ایجاد صدای سوت در زمان فرسودگی کفشک‌ها وجود دارد.

انواع کفشک ترمز از نظر ساختار

انواع کفشک ترمز در سیستم‌های ترمز کاسه‌ای به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

● کفشک ترمز سیمپلکس (Simplex):  در این سیستم یکی از کفشک‌ها فعال‌تر است و بیشتر نیروی ترمز را ایجاد می‌کند، در حالی‌که دیگری نقش کمتری دارد. طراحی آن ساده و ارزان است و نصب ترمز دستی روی آن راحت‌تر انجام می‌شود. به همین دلیل بیشتر در محور عقب خودروهای اقتصادی به‌کار می‌رود.

● کفشک ترمز دوپلکس (Duplex): در این سیستم دو سیلندر وجود دارد که باعث می‌شود هر دو کفشک در حرکت رو به جلو فعال باشند و ترمز قوی‌تری ایجاد کنند. البته در حرکت به عقب کارایی آن خیلی کم می‌شود. به همین دلیل بیشتر در وانت‌ها و خودروهای نیمه‌سنگین استفاده می‌شود.

● کفشک ترمز سروو (Servo): در این نوع سیستم، کفشک‌ها به هم وصل هستند و هنگام ترمز گرفتن نیروی یکی به دیگری منتقل می‌شود. به همین دلیل قدرت ترمزگیری هر دو بیشتر می‌شود. این مکانیزم حتی در حرکت به عقب هم خوب عمل می‌کند و به همین خاطر معمولاً در چرخ‌های عقب خودروهای سواری جدید استفاده می‌شود.

جمع‌بندی

در این مقاله فهمیدم که کفشک ترمز چیست و چه تفاوتی با لنت‌های دیسکی دارد. ما به اجزای کامل ترمز کاسه‌ای، مزایا و معایب آن و انواع مختلف کفشک‌ها پرداختیم. در نهایت، اگر قصد خرید هر نوع لنت ترمز، چه کفشکی و چه دیسکی، برای انواع خودروهای سواری و سنگین از بهترین برندها و با مناسب‌ترین قیمت‌ها را دارید، «یدکی‌تو» بهترین مرجع برای شماست.